(Kleine) verandering ... (Grote) gevolgen

Er was een keer dat ik de dag voor een therapiesessie voor een kind van maandag naar woensdag verplaatste. Het kind was aan het begin van de sessie erg verward. Het kostte het kind veel tijd om aan de verandering te verwerken, in het bijzonder de veranderingen van sensorische ervaring.

Een kind kan een verschillend begrip hebben over wat een week of maandag is. Ze hebben hun eigen interne klok opgebouwd om de dag te registeren. Als de therapie voor een kind op maandag om 10u is, kan het zijn dat het kind niet begrijpt wat maandag 10u betekent. Maar het kind kan mogelijk wel begrijpen dat het therapie heeft nadat hij of zij op die dag eerst is opgestaan en heeft ontbeten met papa en mama, daarna naar de school is gegaan en daarna heeft gespeeld in de groep. Op woensdag is er mogelijk een ander patroon, bijvoorbeeld opstaan en ontbijt met papa en mama, daarna naar de kinderdagopvang, daarna zwemmen met de kinderen, daarna buitenspelen.

Wanneer de therapiesessie naar woensdag wordt verplaatst, kan het zijn dat het kind niet meer kan zwemmen of buitenspelen. De lichamelijke ervaring, die het kind heeft opgebouwd, zal worden veranderd. Het voorspelbare patroon van de woensdag zal veranderd zijn en het kind kan daardoor zichzelf onzeker of zelfs onveilig voelen. Sommige kinderen kunnen zich snel aan de verandering aanpassen. Maar andere kinderen hebben meer tijd nodig om de nieuwe sensorische ervaring lichamelijk te verwerken.

Voor een kind met speciale behoeften (bijv. autisme) kan het meer tijd kosten om zich aan te passen aan veranderingen. De wijze waarop zij verbinding maken met de wereld kan gebaseerd zijn op hun sensorische ervaring, bijvoorbeeld de geur van een gang, het geluid van het openen van een deur, de kleur van de deuren waar het kind langskomt of de aanraking van de leuning van een trap. Het is de lichaamservaring (beleving), die de kinderen kan helpen om dingen te registeren in de dagelijkse routine. Al die sensorische ervaringen zorgen voor voorspelbaarheid, bijvoorbeeld een vaste route naar school. Daarmee zorgt het voor een veilig gevoel voor hen, zolang er niets aan verandert. Wanneer er iets verandert, zal de sensorische ervaring anders zijn. De manier om met de omgeving verbinding te maken, is dan ook verandert.

Heb je een vergelijkbare ervaring met veranderingen zoals in de volgende situaties? Hoe hebben die veranderingen jou beïnvloedt, ook al lijken de veranderingen klein?

-        Als je werd gevraagd om thuis te werken vanwege de COVID-19 situatie, kan je nog jouw eerste afspraak of vergadering via beeldbellen herinneren? Hoe heb jij jezelf, je omgeving thuis of je apparatuur voorbereid voor het gesprek? Hoe had die ervaring effect op jouw lichaam?

-        Je rijdt elke dag met jouw eigen auto. Een vriend heeft jouw auto geleend voor een dag. Wanneer je daarna weer in jouw auto zit, moet je het stuur, de stoel, en de spiegels aanpassen. Hoe had die ervaring effect op jouw lichaam? Hoe lang duurte het voor jou om weer een comfortabel gevoel te krijgen?

Als je de veranderingen van tevoren weet, hoe kan je jezelf voorbereiden op die veranderingen? Hoe veel tijd sta je jezelf toe om jezelf aan te passen aan de veranderingen? Misschien heb jijzelf niet veel tijd nodig, maar een ander wel.

Wanneer de dag voor de therapie zal veranderen, bereid ik het kind een aantal sessies van tevoren voor op die verandering, door een visueel tijdschema en een mondelinge bevestiging te geven. De aankomende verandering wordt voorspelbaar voor het kind. Het kind heeft de tijd om zichzelf op de verandering voor te bereiden en die uiteindelijk ook te verwerken.

De ervaring met dit kind heeft me doen realiseren dat een kleine verandering voor mij een grote verandering kan zijn voor iemand anders. Tegenwoordig help ik een kind om zichzelf voor te bereiden op veranderingen, ook al lijken die voor mij klein. De voorspelbaarheid, voorbereiding op en erkenning van de veranderingen, kan een kind ondersteunen om een gevoel van veiligheid te krijgen.